تاثیر عرضه اولیه بر روند صعودی بازار سرمایه

در نخستین مقاله‌ از سری مقالات مرتبط با  بورس و سهام  به شرح و  بررسی «تاثیر عرضه اولیه بر روند صعودی بازار سرمایه» می‌پردازیم.

– – –

در حوزه‌ بورس و سهام آن چه بسیار مورد توجه فعالین بورس قرار می‌گیرد عرضه اولیه سهام شرکت‌هاست. در این روزها صحبت بعضی از اقتصاددانان در خصوص مضرات شیب تند صعود قیمت‌ها در بازار بورس و در نتیجه سرعت لجام گسیخته تولید نقدینگی می‌باشد، که ما حصل آن تحمیل تورم بالا بر پیکره‌ اقتصاد کشور خواهد بود. به نظر می‌رسد.

دولت برای مهار، کنترل و کاهش رشد نقدینگی دو راه پیش رو دارد:

1-  تغییر سیاست حمایت از بازار سرمایه

اقبال بی‌نظیر مردم به حضور در بورس و فعالیت در عرصه بازار سرمایه در چند ماه اخیر و ورود نقدینگی‌های سرگردان به این بازار خود مزیت‌های بسیاری دارد که قابل توجه و ملاحظه می باشد، از جمله :

• خروج نقدینگی از بازارهای موازی از قبیل: بازار ارز ، طلا ، سکه ، مسکن ، خودرو و ….. ، که این امر می‌تواند سبب ایجاد ثبات و عدم نوسانات غیر منطقی و قابل کنترل در این بازارها و حوزه‌ها شود .
• عمق بخشیدن به بازار سرمایه و در نتیجه بزرگتر شدن این بازار و تبدیل آن به بازاری پویا و با ثبات با حجم معاملات بالا، مناسب جذب سرمایه های بزرگ داخلی و خارجی .

حال با عنایت به موارد فوق اگر دولت و مسئولین مربوطه، ترمز دستی بورس را بکشند و از حمایت آن دست بردارند، اعتماد سرمایه گذارن از این بازار سلب شده ، در نتیجه باعث خروج سرمایه‌ها می‌شود.

آیا نرخ بهره‌ بانکی جذابیتی برای جذب چنین سرمایه‌های عظیم سرگردان دارد و سرمایه‌گذارانی که با سرمایه‌گذاری در بورس در دو سال گذشته سودی چند ده برابر سود بانکی را بدست آورده‌اند، آیا حاضرند سرمایه‌های خود را هر چند اندک به دست بانک‌هایی بسپارند که حاضر نیستند بیشتر از چند دهم درصد آن سودها، بهره پرداخت نمایند؟

به نظر تعداد کمی از افراد بدلیل ریسک پذیری پایین حاضر به پذیرش این موضوع شده و تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران با ورود به بازارهای دیگر ( ارز ، طلا ، سکه ، مسکن ، خودرو و ….. ) باعث ناهنجاری‌های اقتصادی در آن بازارها شده و در نهایت به اقتصاد کشور آسیب‌هایی وارد می‌نماید. از طرفی با معاملات سوداگرانه ( معاملات خیلی پر ریسک ) در آن بازارها سرمایه و اندوخته خود را به خطر انداخته و در صورت بروز نوسانات شدید،  خسارت غیر قابل جبرانی بر اقتصاد خانواده خود تحمیل می‌نمایند.

 2-   ادامه حمایت از بازار بورس با دیدگاه کاهش شیب صعود بازار

بهترین و منطقی‌ترین تصمیم در خصوص مهار رفتار بازار و جلوگیری از خروج سرمایه به واسطه نزول بازار، کاهش شیب صعود با ورود شرکت‌های تازه وارد به بورس در قالب “عرضه اولیه” می‌باشد.

این امر فی‌نفسه باعث کاهش سرعت رشد قیمت سهم و در نتیجه کاهش رشد نقدینگی می‌شود بدین سبب با اعمال این سیاست هم بصورت غیر ملموس جلوی سرعت رشد تند قیمت ها گرفته شده و هم سرمایه‌گذاران با رویت رنگ سبز تابلو معاملات در بازار باقی مانده و جلوی خروج سرمایه گرفته می‌شود و در نهایت به مرور زمان در فضایی کاملا اجباری سطح توقع کسب سودهای نجومی از بورس را کاهش می‌دهد.

حال سوال اینجاست که چگونه با تقسیم تعداد کمی سهم در عرضه اولیه‌ها به فعالین در بازار سرمایه می‌توان به چنین هدف مهمی دست یافت ؟

برای روشن شدن موضوع باید تعاریف ذیل را در نظر بگیریم

حجم مبناء

آن تعداد از برگه سهمی است که باید در هر روز مورد داد و ستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

هدف از تعیین حجم مبنا این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم مبنا می توان مانع از ایجاد قیمت های غیر واقعی و کاذب در بازار شود.

کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است. این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد. و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود. بنابراین هیچ یک از معامله‌گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند.

قیمت پایانی

قیمت پایانـی سهام یک شرکت، به میانگین قیمت‌هایی گفته می‌شود که آن سهم در طول روز، بر اساس آن قیمت‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته است.

لازم به ذکر است که سامانه معاملاتی بورس پس از محاسبه میانگین قیمت سهم در طول روز، به صورت خودکار بررسی می‌کند که آیا میزان معاملات سهم نیز به اندازه حجم مبنا بوده است یا خیر؟

در حقیقت اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا باشد میانگین محاسبه شده، به عنوان قیمت پایانی سهم در سامانه معاملات ثبت می‌شود، اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر شود به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم هم کاسته شده و قیمت پایانی، بر این اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت خواهد شد.

بازه‌ نوسان قیمت در بازار سرمایه

قیمت صفر تابلوی معاملات هر سهم در هر روز، همان قیمت پایانی روز قبل می باشد و عموم سهم ها از 5%- تا 5%+  نوسان می‌نمایند. البته لازم به ذکر است که تعدادی از نمادهای موجود در بازار فرابورس بازه نوسانی آنها از  3%-  تا 3%+ می‌باشد. ما در این مقاله به دلیل فراوانی بیشتر این سهم‌ها در بازار سرمایه، مبنای صحبت و کلام‌مان با سهم‌های 5%- تا 5%+ می‌باشد.

سهم‌های عرضه شده در عرضه اولیه معمولا به واسطه‌ی دلایلی از جمله تفکر عموم سرمایه گذاران در خصوص ارزنده بودن آن‌ها مورد توجه و اقبال فعالین بازار سرمایه قرار گرفته و تقاضا برای خرید و به‌ دست آوردن آنها زیاد می‌باشد. به‌طوری‌که تا مدت‌ها پس از تاریخ عرضه اولیه همچنان صف خرید بوده و کسی حاضر به فروش و عرضه سهم خود در بازار نمی‌شود .

وقتی حجم معاملات این سهم‌ها به‌ واسطه‌ی قوانین عرضه و تقاضا (که در سلسه مباحث “روانشناسی عرضه و تقاضا“ عنوان نمودم) با عدم عرضه سهم‌ها توسط فعالین در بازار و تقاضای رو به افزایش آن‌ها، کم می‌شود و حجم مبنای تعیین شده توسط قوانین مربوط به بازار تکمیل نمی‌شود. پس به همان نسبت قیمت پایانی کم‌تر محاسبه می‌شود. اگر چنین اتفاقی رقم خورد آن سهم‌ها به‌جای نوسان 5%+  قیمت پایانی، معمولا درصدهای پایین‌تری اجازه‌ی نوسان پیدا می‌کنند.

وقتی قیمت پایانی هر چقدر کمتر از 5% نوسان داشته باشد، این فاصله خود باعث کاهش سرعت رشد قیمت صفر تابلوی معاملاتی فردا شده، هر چند اینگونه سهم‌ها هر روز از مبنای صفر تابلو 5%+  نوسان داشته و همچنان صف خریدی عریض و طویل‌تر برای خود می‌سازند ولی باید توجه داشت که سرمایه های وارد شده در این نوع از سهم‌ها به جای سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌توانستند در سهمی که قیمت پایانی آن 5%+ تغییر داشته باشند وارد شده و رشدی 5% ای را برای خود رقم بزنند.

ولیکن با ورود به سهم‌های عرضه اولیه‌ای بدون توجه به موضوع بحث شده فقط با در نظر گرفتن صف طولانی خرید و تغییرات 5%+ ای آخرین قیمت‌، رشد واقعی سرمایه خود را از 5%+  به درصدهای پایین تر کاهش داده می شود و در نهایت میزان رشد نقدینگی سرمایه‌های این حوزه به شدت کاهش می‌یابد و مسئولین امر با غفلت فعالین بازار به اهداف خود بدون هیچ تنشی رسیده و باعث کاهش سرعت افزایش قیمت سهم‌ها و کندی شیب صعود بازار می‌شوند. .

برای بهتر روشن شدن موضوع به مثال های ذیل توجه فرمایید:

نماد “رافزا” که در تاریخ 25/04/1399 در بازار عرضه شده است با درصد تغییرات خیلی کم در قیمت پایانی رشد بسیار کمی را برای سرمایه گذاران رقم زده است در حالی‌که قیمت آخرین معامله همچنان 5%+ بوده و صف خرید آن همچنان پا برجا می‌باشد .

نماد “ولپارس” نیز در تاریخ 18/04/1399 در بازار عرضه شد. از روز بعد عرضه اولیه‌، تغییرات قیمت پایانی در شکل ذیل آورده شده به‌طوری‌که این سهم نیز با درصد تغییرات آخرین قیمت نزدیک به 5%+ و صف خرید سنگین همچنان تقاضا کننده بیشتری را به خود جذب می نماید.

باز هم یادآور می‌شوم که تقاضا کنندگان در دو مثال فوق فقط به درصد تغییرات آخرین قیمت و رنگ سبز تغییرات به همراه صف سنگین خرید توجه می‌کنند و با اصرار زیاد بعد از انتظار طولانی چندین روزه در صف، سرمایه‌های خود را در سهمی وارد می‌کنند که رشد واقعی آن زیر یک درصد می باشد . حال با کمی درایت و هوشمندی می توان این سرمایه را در سهم‌هایی که رشد واقعی 5% دارند وارد نموده و از پتانسیل بازار استفاده بهینه‌تری نمود.

– – –

در صورت برقراری شرایط معاملات الگوریتمی در بازار هدف، سوای این بحث که می‌توان استراتژی‌های معاملاتی خود را به وسیله‌ی سفارش کد پایتون یا سفارش کد mql و سفارش اکسپرت کد کرد و در پروسه‌ی بک تست اعتبار سنجی نمود. همچنین می‌توان از طریق سفارش اندیکاتور به آن‌ها یک جنبه‌ی نمایشی نمایان‌تری برای تسهیل تحلیل در سابقه‌ی نماد داد.

– – –

در مقاله‌ی بعدی به بررسی مفهوم دیگری از مفاهیم مرتبط با بورس و سهام می‌پردازیم.